Figura stylistyczna przenośnia to niezwykle interesujące zjawisko w języku polskim. Polega ono na użyciu wyrazu w przenośnym, a nie dosłownym znaczeniu w celu wzmocnienia ekspresji lub obrazu artystycznego. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej, czym dokładnie jest przenośnia, jakie pełni funkcje, gdzie można ją spotkać oraz jakie rodzaje przenośni wyróżniamy.
Kluczowe wnioski:- Przenośnia to figura stylistyczna polegająca na użyciu wyrazu w przenośnym znaczeniu
- Pełni funkcję ekspresywną, obrazową oraz estetyczną w tekście
- Występuje np. w literaturze pięknej, publicystyce, reklamie
- Do rodzajów przenośni należą: epitet, porównanie, metafora, metonimia
- Jest chętnie wykorzystywana przez pisarzy i poetów
Pojęcie i definicja przenośni
Przenośnia (inaczej figura stylistyczna) to wyraz lub wyrażenie użyte w przenośnym, a nie dosłownym znaczeniu w celu spotęgowania ekspresji wypowiedzi. Ma ona na celu wzmocnienie wrażenia, wywołanie silnych skojarzeń i emocji u odbiorcy.
Przenośnia polega na przeniesieniu cech jednego przedmiotu na inny, nie mający z nim bezpośredniego związku. Dzieje się tak na podstawie skojarzeń i analogii między tymi obiektami. Przykładowo, mówiąc o czyimś zachowaniu, że było "wilcze", przenosimy cechy wilka (agresję, okrucieństwo) na człowieka.
Zastosowanie przenośni sprawia, że język staje się bardziej plastyczny, obrazowy i oddziałujący na wyobraźnię. Urozmaica styl wypowiedzi i czyni ją ciekawszą. Dlatego figury stylistyczne przenośnie są chętnie wykorzystywane w literaturze pięknej, poezji czy tekstach publicystycznych.
Przenośnia różni się od dosłownego znaczenia słów. Powiedzenie "Jan ma ciepłe serce" nie oznacza dosłownie, że czyjeś serce fizycznie emituje ciepło. To przenośnia - serce symbolizuje tu dobroć, wrażliwość, współczucie.
Funkcje przenośni
Przenośnie pełnią w tekście kilka istotnych funkcji:
- Funkcja ekspresywna - wzmacniają emocje i wrażenia
- Funkcja obrazowa - oddziałują na zmysły, budują konkretne wyobrażenia
- Funkcja estetyczna - upiększają język, nadają mu oryginalności
Budowa przenośni
Podstawowymi elementami przenośni są:
Ten, o którym mówi się w przenośni (np. człowiek) oraz przedmiot, do którego się go przyrównuje (np. wilk)
Im bardziej odległe od siebie są te porównywane obiekty, tym przenośnia jest bardziej nieoczekwana i oryginalna. Jednak musi istnieć między nimi pewne podobieństwo (np. okrucieństwo wilka i człowieka), by przenośnia nie była całkowicie oderwana od rzeczywistości.
Składniowo, przenośnie mogą przybierać formę rzeczowników ("wilk"), przymiotników ("wilczy"), fraz ("wilk w owczej skórze") oraz całych zdań i porównań.
Czytaj więcej:Motywy średniowieczne: Przegląd i znaczenie
Rodzaje przenośni
Wyróżniamy wiele rodzajów przenośni. Oto główne z nich:
1. Epitet
Jest to określenie podkreślające jakąś cechę osoby lub przedmiotu. Przykłady epitetów:
- zimny jak lód (chłód)
- złoty świt (blask słońca)
- perłowy uśmiech (delikatność)
2. Porównanie
Bezpośrednie zestawienie dwóch obiektów przy pomocy spójników "jak", "niby", "podobny do". Przykład: biały jak śnieg.
3. Metafora
Przeniesienie cech jednego obiektu na inny bez użycia porównań, np. czas to pieniądz.
4. Metonimia
Zastąpienie czegoś innym, z którym jest blisko związane, np. czytać Mickiewicza (zamiast - dzieła Mickiewicza).
Jakie wywołuje skutki i efekty
Stosowanie przenośni w tekście prowadzi do wielu pozytywnych efektów.
| 1 | Upodabnia text do poezji |
| 2 | Nadaje mu moc perswazującą |
| 3 | Zwiększa jego sugestywność |
| 4 | Pobudza wyobraźnię czytelnika |
| 5 | Pogłębia przeżycia i wrażenia |
Jak widać, figury stylistyczne przenośnie mają ogromny wpływ na odbiór treści. Dzięki nim przekaz staje się bardziej plastyczny, ekspresyjny i poruszający.
Zastosowanie przenośni
Przenośnie znalazły szerokie zastosowanie w wielu dziedzinach życia, gdzie potrzebny jest sugestywny i obrazowy język. Używa się ich przede wszystkim w:
- Literaturze pięknej (epika, liryka, dramat)
- Dziennikarstwie i publicystyce
- Przemówieniach i tekstach reklamowych
- Tekstach piosenek
Im bardziej twórczy charakter ma dana wypowiedź, tym chętniej sięga się w niej po przenośnie. Mają one bowiem moc oddziaływania na emocje - a to jest niezwykle pożądane zarówno w sztuce, jak i marketingu.
Wykorzystanie w reklamie i marketingu
Przenośnie odgrywają kluczową rolę w branży reklamowej i marketingowej. Ich zadaniem jest wywołanie pozytywnych skojarzeń z reklamowaną usługą lub produktem. Np. w reklamie pasty do zębów hasło “uśmiech biały jak perły” oddziałuje na wyobraźnię, przywołując skojarzenia z pięknem i czystością.
Inne przykłady przenośni w reklamach, które pomagają sprzedawać to: “włosy gładkie jak jedwab”, “skóra aksamitnie gładka”, “krem cud nie do opisania”. Jak widać, figury stylistyczne przenośnie mają ogromny, niedoceniany potencjał w budowaniu przekazu reklamowego i kreowaniu wizerunku marek.
Podsumowanie
Przenośnia (figura stylistyczna) to niezwykle ciekawe zjawisko polegające na użyciu wyrazu w przenośnym znaczeniu, a nie dosłownym. Robi się tak po to, by wzmocnić ekspresję i oddziaływanie na odbiorcę. Figury stylistyczne przenośnie nadają językowi plastyczności, obrazowości i siły wyrazu. Wykorzystuje się je w literaturze, publicystyce czy reklamie.
Jak przeczytaliśmy, przenośnie mają wiele funkcji - ekspresywną, obrazową i estetyczną. Przybierają formę epitetów, porównań, metafor czy metonimii. Ich zastosowanie prowadzi do wielu pozytywnych efektów, jak upodobnienie tekstu do poezji, nadanie mu mocy perswazji czy pobudzenie wyobraźni. To niezwykle przydatne i skuteczne narzędzie wywierania wpływu na odbiorców.
Tagi
Udostępnij
